Eigenlijk houd ik er niet van. Sterker nog, ik heb er een aversie tegen. Vanuit mijn studie weet ik hoe schadelijk het hokjes-denken kan zijn. En toch… Toch kan het soms ook verhelderend zijn. Om jezelf in een hokje te plaatsen. Of een categorie of archetype ondernemer, als dat lekkerder bekt voor je.
Motivaction heeft een model ontwikkeld waarin gebruik wordt gemaakt van 6 archetype ondernemers. Ik licht ze hieronder kort toe:
- De jagers: Een type ondernemer dat bijzonder gedreven is en er van houdt om te pionieren. Jagers zijn altijd op zoek naar het gat in de markt en hechten veel belang aan status en succes.
- De experts: Experts zijn als ondernemer zelfcompetent en hebben een relatief hoge geldingsdrang. Ze nemen niet graag risico’s. Ze hechten veel waarde aan vernieuwing, omdat dat voor hen een middel is om up to date te blijven en kwaliteit te leveren. Experts hebben het heft graag in eigen hand en hebben vaak moeite met delegeren.
- De pragmatici: Ondernemers die als pragmaticus worden aangeduid, staan open voor vernieuwing, maar zijn eerder trendvolgend dan trendsettend. Pragmatici voelen zich emotioneel sterk verbonden met hun bedrijf. Het zijn de no-nonsense ondernemers met hart voor bedrijf én personeel en oog voor de klant.
- De hoeders: Deze ondernemerstypen hechten aan normen en waarden, zijn plichtsbewust en tamelijk conservatief. Ook zij zijn eerder trendvolgend dan trendsettend. Zij hebben een sterk verantwoordelijkheidsgevoel voor het bedrijf en het personeel. De verantwoordelijkheden die het ondernemerschap met zich meebrengt, vallen veel hoeders zwaar.
- De ontplooiers: Ontplooiers denken vooral in uitdagingen in plaats van in problemen. Ze zijn sterk toekomst georiënteerd. Deze ondernemers zijn vooral intrinsiek gemotiveerd: hun motivatie komt uit henzelf en niet uit externe beloningen. Ze hechten veel waarde aan zelfontplooiing en plezier in het werk. Ontplooiers werken graag samen met anderen en leunen sterk op hun sociale netwerk, dat ze dan ook zorgvuldig onderhouden.
- De einzelgängers: Relatief het kleinste deel van de ondernemers is einzelgänger. Zelfbeschikking en de vrijheid zijn voor dit type ondernemer erg belangrijk. Status en veel geld verdienen vinden ze veel minder belangrijk. Einzelgängers zijn zakelijk gezien conservatief, houden het liefst alles bij het oude en zijn risicomijdend. Ze doen hun werk en hebben niet zoveel behoefte om in de schijnwerpers te staan.
Waarschijnlijk herken je je niet 100% in één van de archetypes. Misschien herken je je wel in 2 of 3 types. Allemaal ok uiteraard.
Maar kijk eens bij de omschrijving waar je je het meest in herkent. Daar kun je vanuit (minstens) twee perspectieven waardevolle informatie uit halen. Ik heb een aantal vragen voor je die je daarbij helpen.
> Wat is het waar je je in die omschrijving van het archetype ondernemer in herkent?
Hoe voel je je daar over? Is het bijvoorbeeld een fijne bevestiging of verklaring dat jij als hoeder vanuit je sterke verantwoordelijkheidsgevoel eerder geneigd bent conservatieve keuzes te maken, terwijl je jouw concullega hele andere keuzes ziet maken? Of voel je je trots dat jij als ontplooier vooral in uitdagingen denkt?
Krijgt dit aspect op dit moment voldoende de ruimte in jouw bedrijf en de manier waarop jij je ondernemerschap inricht? Heb jij bijvoorbeeld nog voldoende het heft in eigen hand als de expert die je bent? Of heb je iets te veel gedelegeerd omdat iedereen roept dat dat zo belangrijk is?
> In welk deel van het archetype ondernemer herken je je niet?
Herken je je hier écht niet in? Of is dit wellicht stiekem een stuk wat je eigenlijk anders zou willen zien, maar waar je een oordeel over hebt? Hecht jij als jager misschien meer aan status en succes dan dat je sociaal wenselijk zou willen? En wat als je met dat stuk nou ok zou kunnen zijn? Wat zou dat je brengen?
Helemaal interessant wordt het natuurlijk als je een compagnon hebt. Ga dan eens samen het gesprek aan over wat voor archetype ondernemers jullie beide zijn en hoe dat elkaar aanvult én wellicht wrijving oplevert (wellicht herken je jullie in geval van wrijving hier wel in). Het kan enorm helpen om deze verschillen in de hokjes van de archetypes te kunnen plotten om het gesprek (of de discussie) niet niet al te persoonlijk te maken.
Daarbij is het ook zo dat in verschillende fases van een bedrijf verschillende archetype ondernemers hun waarde kunnen hebben. Bij de start van een bedrijf zijn jagers uitermate waardevol, waar de pragmatici bijvoorbeeld in een later stadium heel belangrijk kunnen zijn om de continuïteit van het bedrijf te borgen. Zit je samen met een compagnon in het bedrijf, dan is het dus mooi om te kijken wie in welke fase welke toegevoegde waarde kan leveren. Heb je geen compagnon? Dan kan het een mooie bewustwording geven dat verschillende fases om verschillende manieren van ondernemerschap vragen en je wellicht met een linker- of rechterhand wilt gaan samenwerken, of je eigen flexibiliteit wilt aanspreken in het invullen van je ondernemersrol.