Ik heb de meest ontspannen vakantie sinds jaren achter de rug. Maar echt he? We hebben elkaar de afgelopen weken meerdere keren aangekeken en gelukzalig verzucht hoe relaxed het allemaal was.
Niet omdat alles vlekkeloos verliep. Niet omdat er op de achtergrond geen dingen spelen die me uit mijn slaap zouden kunnen houden. Niet omdat ik me bekeerd heb tot het boedhisme.
Eerdere jaren zou het hebben gemaakt dat ik een stuk gestresster was, veel gevoeliger voor alle prikkels om me heen en ja, ook een stuk prikkelbaarder, wat weer zijn weerslag had op de rest van het gezin.
Tijdens de vakantie vroegen we ons al meerdere keren af hoe het toch kwam dat het nu zoveel soepeler ging, er geen ruzie was tijdens het inpakken, geen uitbarstingen tijdens de rit richting Zuid-Frankrijk (ja, ik ga gewoon even eerlijk zijn nu) en ik geen dagen nodig had om te landen op de plek van bestemming.
Ondanks dat ik wist dat het te gemakkelijk was, weten we het aan allerlei externe factoren. Goede voorbereiding, eerder afgeschaald met werk, kinderen die ouder en dus zelfstandiger worden, geen files onderweg, super fijn onderkomen.
Zal allemaal geholpen hebben, ongetwijfeld.
Eenmaal thuis realiseer ik me opeens waar het écht door komt: mijn zenuwstelsel staat niet meer in overlevingsstand waardoor ik nu, in uitdagende situaties, ontspannen kan blijven.
Het is het verschil tussen iets ondergaan vanuit vertrouwen of ergens doorheen en eronder lijden.
Natuurlijk is daar het nodige aan vooraf gegaan, om dat zenuwstelsel in ontspanningsmodus te krijgen.
Het is ook een verlangen wat ik vaak bij ondernemers voorbij zie komen: niet altijd maar ‘aan’ en daarmee in de overlevingsstand staan, maar hun business en leven leiden vanuit vertrouwen en ontspanning, no matter what.
Uitdaging daarbij is om je zenuwstelsel dus mee te krijgen naar standje ontspanning.
Dat zenuwstelsel wat maakt of we ons gespannen of juist ontspannen voelen en of we het leven zien als één grote aaneenschakeling van uitdagingen die we te overwinnen hebben, of een mooi avontuur waarvan we kunnen genieten.
Die overlevingsstand waar je soms in zit, is niet iets wat je verzint of je je inbeeldt. Nee, het is een fysiologisch gegeven. Even een stukje theorie zodat je begrijpt wat er binnen in jou (ja, ook in jou!) gebeurt.
Je lichaam schakelt over naar de overlevingsstand, ook wel de fight/flight/freeze modus genoemd, in geval van acute stress of gevaar. Dat kan een gestrest, gejaagd, gehaast, ontevreden en onrustig gevoel opleveren.
Deze overgang wordt geactiveerd door de amygdala, een deel van de hersenen dat betrokken is bij het verwerken van emoties en het inschatten van bedreigingen. Wanneer de amygdala een potentieel gevaar of negatieve emoties ervaart, zendt het signalen naar de hypothalamus, die op zijn beurt het autonome zenuwstelsel activeert.
Het sympathische zenuwstelsel neemt vervolgens de controle over en adrenaline en cortisol worden aangemaakt. Dit zorgt o.a. voor een verhoogde hartslag, versnelling van de ademhaling en een verhoogde alertheid.
Zodra de dreiging is verdwenen, schakelt het zenuwstelsel terug naar het parasympatische zenuwstelsel, zodat het lichaam kan herstellen en ontspannen en de hormoonniveaus weer naar een normaal niveau worden teruggebracht.
Let op, dit ervaren gevaar hoeft niet reëel te zijn, negatieve emoties hoeven niet logisch te zijn, het gaat erom dat de de amygdala geactiveerd wordt. Ingebeeld ‘gevaar’ en stressvolle situaties leveren een even sterke fysiologische reactie op.
Wordt te vaak of te lang je stresssysteem geactiveerd, dan stijgt je cortisol level en lukt het onvoldoende om dit weer naar beneden te krijgen. Met andere woorden: je stresssysteem raakt overbelast en je heby het gevoel dat je altijd ‘aan’ staat en in overlevingsstand staat.
Gespannen spieren, slaapproblemen, frequente hoofdpijn, knarsentanden, je humeur dat snel verandert, prikkelbaarheid of een overweldigd gevoel zonder duidelijke reden: allemaal signalen dat je in overlevingsstand staat.
Met denken dat dit vanzelf over gaat, dat je er gewoon even doorheen moet of simpelweg toe bent aan vakantie, houd je jezelf voor de gek.
Met alles wat er privé en businesswise speelde, heeft mijn lichaam jarenlang in overlevingsmodus gestaan. Dat wist ik al langer en ben ik ook al een tijd mee aan de slag. Dat het tot rust brengen van mijn zenuwstelsel ook zo’n enorme invloed zou hebben op onze vakantie, is iets wat ik me deze zomer pas realiseerde.
“Hoe heb je je zenuwstelsel nou tot rust gebracht?” vraag je je wellicht inmiddels af.
Daar deed ik meerdere dingen voor :
> Ik ben anders gaan eten en drinken (dag koffie en alcohol, hallo spinaziesmoothies en bananenbrood). Niet omdat dat een hype is, maar omdat ik hulp heb gezocht bij een Oersterkcoach die samen met mij keek naar wat mijn lijf nodig had om tot rust te komen, ondanks wat er thuis speelde.
> Ik klopte aan bij een hormooncoach omdat ik ook in de premenopauze bleek te zitten en ook dat mijn zenuwstelsel niet bepaald tot rust bracht. Op haar aanraden slik ik supplementen, ben ik nog bewuster aan ontspanning gaan doen (en dan dus het echte werk, waarbij je lijf en hoofd daadwerkelijk tot rust komen) én heb ik naast de wekelijkse yoga sessies ook pilates weer opgepakt.
> Met enige regelmaat lig ik op de bank van mijn masseur. Is weinig ontspannen aan, kan ik je vertellen, maar het werkt wel.
Maar de aanleiding van de stress is hiermee niet weggenomen. En dus bleef mijn zenuwstelsel aangevuurd worden om in staat van paraatheid te zijn (met alle gevolgen van dien).
Dus ben ik ook gaan kijken welke stressfactoren er waren in mijn leven. Bij de kleine dingen was het soms dat ik ze gewoon weg kon halen door mijn leven en business anders in te richten of ik besloot me er niet druk meer over te maken (ja, zo simpel kan het soms zijn, als je je eenmaal bewust bent van wat een stressfactor voor je is).
Maar helaas was er ook een stressfactor die niet weg te halen viel en waar ik me wél druk over bleef maken.
Bij dit soort stressfactoren is het uitdaging om te kijken hoe je er anders mee kunt dealen, hoe je er anders over kunt denken én hoe je je er anders over kunt voelen. Want alleen als je op die gevoelslaag een verandering aanbrengt, gaat ook je lichaam fysiologisch anders reageren (heeft te maken met de amygdala). Veel makkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk. Maar wel nodig, anders slaat dit soort stress om in chronische stress en geloof mij, dat wil je niet.
Er was dus grover geschut nodig. In de vorm van de Emotional Freedom Technique in mijn geval.
Nee, deze tool helpt niet om de realiteit te veranderen en problemen los je er niet mee op. Wel kun je de gevoelens die de realiteit bij je oproept, ermee veranderen. Doordat je de amygdala kalmeert en je stresssysteem daardoor niet meer wordt geactiveerd. Dus terwijl zich hetzelfde voordoet en je daar hetzelfde over denkt, voel je niet meer de emotie die die stressreactie in je lichaam veroorzaakt. Daarmee is het ook makkelijker om er anders naar te kijken en er ander over te denken vervolgens. En ik kan je vertellen, dat kan een enorme opluchting zijn.
Natuurlijk hoop ik dat je deze info helemaal niet nodig hebt. Dat jij de rust zelve bent en ook een heelrijk ontspannen zomer acher de rug hebt en relaxt najaar tegemoet gaat.
Maar als je maar een beetje twijfelt, laat dit dan een wake up call zijn en kom in actie, one way or the other